Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερος λόγος γίνεται για τις δράσεις διαφόρων συστατικών των τροφίμων, των φυτοθρεπτικών συστατικών, που μπορεί να συμβάλλουν σημαντικά στην υγεία μας. Σε πολλές μάλιστα μελέτες υποστηρίζεται ότι η διατροφή πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σύνολο, δεδομένου ότι μεμονωμένα τα συστατικά αυτά δεν φαίνεται να λειτουργούν τόσο αποτελεσματικά, όσο όταν αποτελούν μέρος ενός συνολικού τρόπου διατροφής.
Η άποψη της συνεργιστικής δράση των τροφίμων, δηλαδή της αλληλεπίδρασης δυο ή περισσότερων θρεπτικών συστατικών των τροφίμων με ευεργετικά συνήθως αποτελέσματα για την υγεία υποστηρίζεται από μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας. Η επικέντρωση σε συνολικά διατροφικά σχήματα και όχι σε απομονωμένα θρεπτικά ή μη συστατικά των τροφίμων, εκτός του ότι δίνει τη δυνατότητα πιο εύκολης εφαρμογής συγκεκριμένων αλλαγών στην διατροφική συμπεριφορά του ατόμου, παράλληλα φαίνεται ότι του εξασφαλίζει και μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία. Έτσι, η κατανάλωση τροφίμων όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και των οσπρίων, εκτός από ποικιλία στο καθημερινό διαιτολόγιο, προσφέρει μια μεγάλη ποικιλία βιταμινών, μετάλλων, φυτικών ινών αντιοξειδωτικών συστατικών και άλλων ουσιών, ο συνδυασμός των οποίων μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη υγεία του ατόμου.
Η εμφάνιση ή η εξέλιξη διαφόρων χρόνιων νοσημάτων, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος και η οστεοπόρωση, έχουν σχετιστεί με διάφορους διατροφικούς παράγοντες. Λόγω της πολυπλοκότητας τόσο της διαδικασίας εξέλιξης των παραπάνω νοσημάτων όσο και της σύνθεσης της δίαιτας του ατόμου ίσως τελικά είναι πιο εύκολο να προσδιοριστεί ένα γενικότερο πλάνο διατροφής που μπορεί να δράσει ευεργετικά, από το να απομονωθούν μεμονωμένα θρεπτικά ή φυτοθρεπτικά συστατικά που δρουν προστατευτικά.
Γιατί όμως είναι σημαντικό να εστιάζουμε στο συνολικό μοντέλο διατροφής; Ας πάρουμε για παράδειγμα τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης. Η χοληστερόλη μπορεί να αυξηθεί από την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών της δίαιτας, ή από τη μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών. Παράλληλα η παρουσία αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως οι βιταμίνες C και Ε, τα φλαβονοειδή καθώς και πλήθος άλλων φυτοθρεπτικών συστατικών μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην προστασία του οργανισμού, προφυλάσσοντας τον οργανισμό μας από την επίδραση του οξειδωτικού στρες.
Συμπερασματικά, η υιοθέτηση διατροφικών προτύπων που βασίζονται στην ποικιλία τροφίμων με έμφαση τα φρούτα και τα λαχανικά, τα μονοακόρεστα λιπαρά και τα μη επεξεργασμένα αμυλούχα τρόφιμα θα μας εξασφαλίσει βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία πολύ σημαντικά για την καλή υγεία και την ποιότητα ζωής μας.
Λιάνα Πούλια, MMedSci, PhD
1. Tapsell LC, Neale EP, Satija A, Hu FB. Foods, Nutrients, and Dietary Patterns: Interconnections and Implications for Dietary Guidelines. Adv Nutr 2016 May 16;7(3):445-54.
2. Wang S, Zhu F. Dietary antioxidant synergy in chemical and biological systems. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017 Jul 24;57(11):2343-2357.