Τι είναι;
O ψευδάργυρος είναι ένα πολύτιμο ιχνοστοιχείο, απαραίτητο δηλαδή στον οργανισμό μας σε μικρές ποσότητες. Επηρεάζει την ομοιόσταση (την ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί τις εσωτερικές συνθήκες του σταθερές ανεξαρτήτως τις εξωτερικές μεταβολές) όπως π.χ. τη θερμοκρασία σώματος, τη φυσιολογική διακύμανση της γλυκόζης αίματος, την αναγνώριση και εξουδετέρωση παθογόνων μικροοργανισμών, την ανοσολογική λειτουργία, το οξειδωτικό στρες κ.α.
Ανεπάρκεια ψευδαργύρου
Είναι αξιοσημείωτο πως το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να κινδυνεύει από ανεπάρκεια. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου αποτελεί μείζον ζήτημα, διότι μπορεί να περιπλέξει τα κλινικά χαρακτηριστικά ασθενειών όπως σε: αθηροσκλήρωση (χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό μπορεί να συμβάλλουν στο μηχανισμό της αθηρογένεσης), αρκετές κακοήθειες, νευρολογικές διαταραχές, αυτοάνοσα νοσήματα, εκφυλιστικές νόσοι σχετιζόμενες με τη γήρανση (πχ. οι γεροντικές άνοιες, η ασθένεια Parkinson, ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήµατος, κίρρωση ήπατος, εξασθένηση του ανοσολογικού συστήµατος, διόγκωση προστάτη κ.α.), και νόσο Wilson, καθώς επηρεάζεται αρνητικά η ανοσολογική κατάσταση και παράγονται φλεγμονώδεις κυτοκίνες. Επιπρόσθετα, στις παραπάνω ασθένειες το οξειδωτικό στρες και η χρόνια φλεγμονή μπορεί να έχει επιπλέον αρνητικές επιδράσεις.
Αίτια και συμπτώματα
Οι αιτίες της έλλειψης μπορεί να είναι διατροφικές, ιατρογενείς, γενετικές ή αποτέλεσμα υπάρχουσας νόσου. Συμπτώματα της ανεπάρκειας ψευδαργύρου αποτελούν η σοβαρή δερματίτιδα, η αλωπεκία, η απώλεια βάρους, η διάρροια, οι μολύνσεις, τα προβλήματα στην επούλωση έλκους και ο υπογοναδισμός. Στην ανεπάρκεια είναι απαραίτητη η χορήγηση ψευδαργύρου με προσοχή, διότι η μεγάλη δόση συμπληρώματος για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια χαλκού ή αναιμία ή και τοξικότητα (σε δόσεις άνω των 200mg)
Τροφές που περιέχουν ψευδάργυρο
Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο είναι το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, τα στρείδια, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, τα μανιτάρια, το σουσάμι, οι φακές, τα φασόλια, οι ξηροί καρποί, η τομάτα, το φυστικοβούτυρο. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είναι υψηλής βιοδιαθεσιμότητας άρα και υψηλής απορροφησιμότητας, ενώ οι φυτικές πηγές περιέχουν φυτικό οξύ που είναι αναστολέας της απορρόφησης ψευδαργύρου ως ένα βαθμό. Επίσης ο ψευδάργυρος αποτελεί απαραίτητο συστατικό στα περισσότερα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής, λόγω της σημαντικότητας του και δίδεται συχνά συμπληρωματικά σε μια διατροφή που δεν είναι ισορροπημένη.
Δράσεις-Οφέλη
Επηρεάζει το μεταβολισμό των υδατανθράκων μέσω της επίδρασής της στη φυσιολογία έκκρισης της ινσουλίνηςΗ λήψη ψευδαργύρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης βοηθά στην μείωση των πιθανοτήτων πρόωρου τοκετού, αλλά δεν εμποδίζει άλλα προβλήματα όπως το χαμηλό βάρος γέννησης. Η ανεπάρκεια του ψευδαργύρου, μπορεί να επηρεάσει και την ανάπτυξη του βρέφους και η ιλαρά μπορεί να πυροδοτηθεί λόγω επιβαρυμένου ανοσοποιητικού συστήματος . Η χορήγηση ψευδαργύρου μειώνει τη διάρκεια των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Επιπροσθέτως, ενισχύει τη μνήµη, μειώνει την πνευµατική κόπωση, τις ενδεχόμενες διαταραχές λόγου και την επιθετικότητα. Μάλιστα σε αντίστοιχη έρευνα, ο ψευδάργυρος μείωσε σημαντικά τα αποτελέσματα των καταθλιπτικών συμπτωμάτων των ασθενών με κατάθλιψη, παρόλο που σε υγιή άτομα με καταθλιπτικά συμπτώματα υπάρχουν λιγότερα στοιχεία. Τέλος δρα θετικά σε περιοδοντικές ασθένειες.
Ακόμα, ο ψευδάργυρος ενισχύει το ανοσολογικό σύστημα διότι επιδρά απ’ ευθείας στις µεµβράνες των λεµφοκυττάρων ή ενεργοποιεί το θύµο αδένα, που απαραίτητος για τη λειτουργία στη διαδικασία διαφοροποίησης και ωρίμανσης του Τ-λεμφοκυττάρου.
Προτεινόμενη πρόσληψη
Οι απαιτήσεις σε ψευδάργυρο αυξάνονται σε ειδικές καταστάσεις όπως στην εγκυμοσύνη Έτσι, οι ανάγκες, ανάλογα με την ηλικία κυμαίνονται: στα νεογνά (0-6 μηνών: 2 mg, 7-12 μηνών: 3 mg), στα παιδιά (1-3 ετών: 3 mg, 4-8 ετών: 5 mg, 9-13 ετών: 8 mg), στους άντρες: 11 mg και στις γυναίκες: 8-9 mg, ενώ οι οδηγίες για το ανώτατο ασφαλές επίπεδο για ημερήσιο συμπλήρωμα είναι στα 15mg.
Δημήτριος Πέτσιος Msc
Κλινικός Διαιτολόγος- Αθλητικός Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders NCED
