Απαραίτητα είναι τα αμινοξέα τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει από μόνος του και πρέπει να τα παραλάβει από τη τροφή ενώ μη απαραίτητα είναι αυτά τα οποία ο οργανισμός μπορεί να τα συνθέσει από μόνος του. Η γλουταμίνη μπορεί να συντεθεί από τον οργανισμό (άρα είναι μη απαραίτητο αμινοξύ) και συμμετέχει στη σύνθεση των πρωτεϊνών. Η γλουταμίνη αποτελεί απαραίτητο δομικό στοιχείο των πρωτεϊνών και επιπρόσθετα, «παίζει»  σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την εντερική υγεία και τη μνήμη. Από το σύνολο των αμινοξέων που υπάρχουν στο σώμα μας η γλουταμίνη καλύπτει σε ποσοστιαία αναλογία το 20% αυτών. Παρόλα αυτά, δεν είναι λίγες οι φορές που δημιουργούνται ανάγκες για περισσότερη πρόσληψη γλουταμίνης από αυτή που παράγει ο οργανισμός μας όπως π.χ. σε περιόδους παρατεταμένου μεταβολικού stress (π.χ. εγκαύματα), έντονης άσκησης ή εκτεταμένης φλεγμονής (π.χ. τραυματισμοί). Έτσι, εάν η ανάγκη του οργανισμού σε γλουταμίνη είναι μεγαλύτερη από την ικανότητά του να την παράξει, τότε το σώμα μπορεί να την «αντλήσει» από τα αποθέματα πρωτεϊνών, που υπάρχουν στους μύες έτσι ώστε να απελευθερώσει περισσότερη γλουταμίνη στην κυκλοφορία του αίματος.

Οι πολλαπλές δράσεις της γλουταμίνης:

Σε ότι αφορά το ανοσοποιητικό, εδώ παρατηρείται μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες της γλουταμίνης. Θα λέγαμε ότι αποτελεί μια βασική πηγή καυσίμου για τα ανοσοκύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των λευκών αιμοσφαιρίων και ορισμένων εντερικών κυττάρων. Η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο όταν δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες γλουταμίνης. Για αυτούς τους λόγους, δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (άρα και δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε γλουταμίνη) ή πρόσληψη συμπληρωμάτων γλουταμίνης συχνά συνταγογραφούνται μετά από σοβαρούς τραυματισμούς ή εγκαύματα. Επίσης υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι τα συμπληρώματα γλουταμίνης μπορεί να μειώσουν την επικινδυνότητα εμφάνισης λοιμώξεων.

Τα οφέλη στο ανοσοποιητικό σύστημα από τη γλουταμίνη σχετίζονται και με τον ρόλο της στην εντερική υγεία. Καθώς πληθαίνουν τα δεδομένα για την τεράστια σημασία της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος στην ανοσολογική ικανότητα και απάντηση,  γνωρίζουμε πως η γλουταμίνη είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας για τα γαστρεντερικά ανοσοκύτταρα. Ενισχύει τη λειτουργία του φραγμού του εντέρου, μειώνοντας τη φλεγμονή και ενισχύοντας την αποτροπή εισχώρησης παθογόνων ουσιών από τον εντερικό αυλό στον οργανισμό, καθώς εμποδίζεται η μετακίνηση επιβλαβών βακτηρίων η τοξινών από το έντερο στο υπόλοιπο σώμα. Επιπλέον, είναι σημαντική για την φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρηση των εντερικών κυττάρων.

Τέλος, αρκετές έρευνες έχουν αναφέρει ότι τα συμπληρώματα γλουταμίνης μπορεί να μειώσουν τον πόνο στους μυες (παρατεταμένο κάματο, π.χ. «πιάσιμο») και να βελτιώσουν την ανάρρωση (έναντι καταβολικού στρες) μετά από έντονη άσκηση.

Τέλος, η γλουταμίνη ενδέχεται να ενισχύσει  τη μνήμη και συμβάλλειστην εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου εξαιτίας του γ-αμινοβουτυρικού οξέος. Χάρη σ αυτή την ιδιότητα πολλές φορές συστήνεται ως αγωγή στους ηλικιωμένους, όσον αφορά τη λειτουργία της μνήμης τους. 

Κρεατίνη

Η κρεατίνη είναι πιο δημοφιλής από τη γλουταμίνη, σε ότι αφορά την οικοδόμηση μυών και δύναμης. Η κρεατίνη αποτελείται από τρία αμινοξέα τα οποία είναι η αργινίνη, η γλυκίνη και η μεθειονίνη. Περίπου το 95% της κρεατίνης του σώματος είναι αποθηκευμένη στους σκελετικούς μύες και το μεγαλύτερο μέρος αυτής αποθηκεύεται ως φωσφοκρεατίνη.

Οι πολλαπλές δράσεις της κρεατίνης:

Η κρεατίνη βοηθά τα μυϊκά κύτταρα να παράγουν περισσότερη ενέργεια, αφού αυξάνει τα αποθέματα φωσφοκρεατίνης των μυών. Η φωσφοκρεατίνη βοηθά στο σχηματισμό τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP), το βασικό μόριο (σαν «ενεργειακό νόμισμα») που χρησιμοποιούν τα κύτταρα  για την παροχή ενέργειας και όλες τις βασικές λειτουργίες για τη διατήρηση της ζωής. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, το ATP διασπάται για την παραγωγή ενέργειας. Ο ρυθμός επανασύνθεσης ATP περιορίζει την ικανότητά συνεχούς άσκησης με τη μέγιστη ένταση, καθώς εκεί ουσιαστικά χρησιμοποιείται ATP γρηγορότερα από ό, τι αναπαράγεται. Έτσι, η ενίσχυση της διατροφής με κρεατίνη, αυξάνει τα αποθέματα φωσφοκρεατίνης, επιτρέποντάς στον οργανισμό τελικά να παράγει περισσότερό ΑΤΡ για την τροφοδότηση των μυών κατά τη διάρκεια της άσκησης υψηλής έντασης.

Παράλληλα, με διαφορετικό τρόπο από ότι η γλουταμινη, η κρεατίνη ενισχύει το σχηματισμό πρωτεϊνών οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν νέες μυϊκές ίνες. Μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα του αυξητικού παράγοντα ινσουλίνης (IGF-1), μιας ορμόνης που προάγει την αύξηση της μυϊκής μάζας (μυική υπερτροφία). Επιπλέον, η αύξηση της κεατίνης ενδομυικά,  αυξάνει και την περιεκτικότητα των μυών σε νερό (ένυδρη κρεατίνη) το οποίο κατά συνέπεια αυξάνει -έστω παροδικά και τον όγκο των μυών. Oρισμένες έρευνες μάλιστα, δείχνουν ότι η κρεατίνη μειώνει τα επίπεδα της μυοστατίνης, ενός ενζύμου-καταλύτη, υπεύθυνου για τον τερματισμό ανάπτυξης των μυών. Έτσι, η αναστολή παραγωγής μυοστατίνης,  συμβάλει στην εντονότερη και πιο γρήγορη ανάπτυξη των μυών.

Ο άμεσος ρόλος της κρεατίνης στην παραγωγή ΑΤΡ σημαίνει ακόμα ότι μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την απόδοση της άσκησης υψηλής έντασης. Φαίνεται ότι η κρεατίνη βελτιώνει πολλούς παράγοντες, όπως δύναμη, ικανότητα σπριντ, αντοχή μυών, αύξηση φυσικής κατάστασης, μυική μάζα κ.α.

Διαφένεται λοιπόν πως, δύο διαφορετικές ουσίες με κοινά όμως σημεία, μπορούν να αποτελούν επιτακτικό σύμμαχο του οργανισμού μας, ειδικά όταν οι απαιτήσεις της καθημερινότητας, άσκησης και έντονου τ

Δημήτριος Πέτσιος Msc

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος