Διατροφή για ειδικές συνθήκες

Λιάνα Πούλια, MMedSci, PhD

O άνθρωπος, λόγω της μεγάλης προσαρμοστικότητάς του μπορεί να ζει και να εργάζεται ακόμη και στα πιο ακραία περιβάλλοντα πάνω στη γη. Έτσι, μπορούμε να βρούμε κατοίκους σε ερήμους, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 50 βαθμούς κελσίου, σε υψηλά υψόμετρα, σε περιβάλλοντα με υψηλή υγρασία, και σε υπερβολικά χαμηλές θερμοκρασίες, όπως στο Βόρειο Πόλο και στην Ανταρκτική.

Η επαρκής διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην ικανότητα του σώματος να προσαρμόζεται σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Ειδικά, σε υψηλά υψόμετρα , άνω των 3000 μέτρων, το σώμα μας καλείται να ανταποκριθεί σε καταστάσεις υποξίας, κρύου, υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας, καταστάσεις που αποτελούν σημαντική πηγή στρες για τον οργανισμό. Σύμφωνα με μελέτες, η υποξία μειώνει σημαντικά την όρεξη και τροποποιεί τη γεύση, αποτελώνστας μια σημαντική αιτία για απώλεια σωματικού βάρους. Οι ανάγκες σε βιταμίνες δεν επηρεάζονται από το υψόμετρο, όμως η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης C, E και ψευδαργύρου συμβάλει στην καλύτερη προσαρμογή του σώματός μας στις νέες συνθήκες.

Υπάρχει γενικά η αντίληψη ότι η παραμονή σε κρύα περιβάλλοντα οδηγεί σε αύξηση της όρεξης. Όμως ταυτόχρονα έχουμε αύξηση των ενεργειακών αναγκών για τις ανάγκες της θερμορρύθμισης, μειωμένη διαθεσιμότητα τροφής και δυσκολία στις μετακινήσεις. Βέβαια όλα αυτά δεν επαρκούν για να αντισταθμίσουν την αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης και είναι συνηθισμένο το φαινόμενο της αύξησης του σωματικού βάρους όταν παραμείνουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε περιβάλλοντα με πολύ χαμηλή θερμοκρασία

Διαβιώνοντας σε περιβάλλοντα με πολύ υψηλές θερμοκρασίες, για παράδειγμα στην έρημο, η επαρκής ενυδάτωση αποτελεί την σημαντικότερη ανάγκη, καλύπτοντας οποιαδήποτε άλλη διατροφική ανάγκη. Η ανάγκες σε νάτριο, κάλιο και μαγνήσιο αυξάνονται σημαντικά , προκειμένου να αντισταθμιστούν οι απώλειες λόγω της εφίδρωσης. Οι ανάγκες σε νάτριο συνήθως καλύπτονται μέσω της δυτικού τύπου διατροφής. Μεγάλη σημασία πρέπει να δίνεται και στην επαρκή πρόσληψη καλίου και μαγνησίου προκειμένου να είναι δυνατή η πρόληψη της μείωσης των επιπέδων τους στην κυκλοφορία λόγω της αύξησης των απωλειών τους και τη διατήρηση των επιπέδων τους σε φυσιολογικά επίπεδα.