Οι ανθοκυανίνες ανήκουν στην μεγάλη οικογένεια των πολυφαινολών, που είναι γνωστές φυτοχημικές ενώσεις με αντιοξειδωτική δράση. Το ελληνικότατο όνομα τους αποκαλύπτει και μία από τις ιδιότητες τους. Συγκεκριμένα είναι ουσίες χρώματος κυανού και είναι υπεύθυνες για το σκούρο κόκκινο, μωβ, κυανό χρώμα των φυτών των οποίων αποτελούν συστατικά. Έτσι τρόφιμα όπως τα κόκκινα σταφύλια, το κόκκινο λάχανο, η μελιτζάνα, τα δαμάσκηνα και τα διάφορα… berries (blueberries, φράουλες κλπ) είναι πλουσιότατα σε ανθοκυανίνες και μάλιστα οφείλουν το χαρακτηριστικό τους χρώμα σε αυτές τις ενώσεις. Οι ανθοκυανίνες (όπως και οι άλλες πολυφαινόλες) παράγονται από το φυτό με σκοπό να το προστατεύσουν από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες (όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η ξηρασία) καθώς επίσης, και από το καταναλωθεί ως τροφή από ζώα λόγω της πικρής γεύσης που προσδίδουν. Και τελικά επιβεβαιώνουν τον προστατευτικό τους σκοπό, όχι μόνο στα φυτά όπου απαντώνται, αλλά και τον άνθρωπο! Η γνωστότερη προστατευτική ιδιότητα των ανθοκυανινών είναι η αντιοξειδωτική τους ικανότητα, η οποία είναι επαρκώς τεκμηριωμένη σε ερευνητικό επίπεδο. Και ακριβώς αυτή η γνωστή ιδιότητα αποτέλεσε το ερέθισμα για να μελετηθεί η πιθανή θετική επίδραση αυτών των ενώσεων, στην υγεία του ανθρώπου. Τα ευρήματα είναι πολλά και ενδιαφέροντα..

Καδιαγγειακή προστασία

Η αντιοξειδωτική δράση των ανθοκυανινών προϊδέαζε για πιθανή προστασία έναντι των καρδιαγγειακών. Ένα από τα ευρήματα της Iowa Women’s Health Study, που πραγματοποιήθηκε σε 34.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ήταν ότι η κατανάλωση φλαβονοειδών και ανθοκυανίνων σε διαιτολόγιο που περιελάμβανε φράουλες και blueberries έστω και μία φορά την βδομάδα είχαν μικρότερη θνητότητα από καρδιαγγειακά σε σχέση με τις γυναίκες που είχαν μικρότερη πρόσληψη. (1)

Άλλα ευρήματα προέρχονται από μελέτη περισσότερων από 46000 γυναικών των Nurses’ Health Study I και II καθώς και 23000 ανδρών της Health Professional Follow Up Study. Αυτές οι μεγάλες έρευνες έδειξαν ότι η υψηλή πρόσληψη ανθοκυανινών (κυρίως λόγω κατανάλωσης blueberries και φραουλών) μπορεί να συμβάλλει στο να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης. Και αυτή η παρατήρηση (του μειωμένου κινδύνου εμφάνισης υπέρτασης) δεν άλλαξε ακόμα και όταν λήφθηκαν υπόψη παράγοντες ανεξάρτητοι όπως το BMI και το οικογενειακό ιστορικό (2)

Αντιφλεγμονώδης δράση

Ευρήματα από εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι οι ανθοκυανίνες μείωσαν φλεγμονώδεις δείκτες.Από αυτό μπορεί να συναχθεί ότι οι ανθοκυανίνες έχουν αντιφλεγμονώση δράση. (3)

Έρευνες σχετικά με τον καρκίνο

Έρευνες σε πειραματόζωα έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ότι αφορά την προαστατευτική δράση των ανθοκυανινών έναντι του καρκίνου . Οι μηχανισμοί που προτείνονται είναι πολλοί: η αντιοξειδωτική δράση τους, η αντιφλεγμονώδης δράση τους, η παρεμπόδιση του πολλαπλασιαμού των καρκινικών κυττάρων, η ενίσχυση της απόπτωσης (δηλαδή του θανάτου των καρκινικών κυττάρων), η αναστολή της δημιουργίας αγγείων που συντελλούν στην ανάπτυξη του όγκου.

Οι έρευνες σε ανθρώπους πάρα ταύτα είναι λιγοστές. Σε μία μικρή μελέτη με 25 ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου που έλαβαν για 4 βδομάδες ένα φυσικό εκχύλισμα που προερχόταν από βατόμουρα και ήταν πλούσιο σε ανθοκυανίνες, παρατηρήθηκε μείωση του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων και αύξηση της απόπτωσης. (4)

Έρευνες σχετικά με την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών

Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα είναι η παρατήρηση ότι διατροφή πλούσια σε ανθοκυανίνες συντελλεί στην μειωμένη έκπτωση γνωστικών λειτουργιών (που συμβαίνει με την γήρανση) , ειδικά της μνήμης. Τα παραπάνω προέκυψαν από μελέτες σε πειραματόζωα (3)

Έρευνες σχετικά με την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης

Σε κλινική δοκιμή συμμετείχαν 54 αθλητές (και των 2 φύλων). Στο ένα γκρουπ χορηγήθηκε συμπλήρωμα (δισκίο) που περιείχε 100 mg ανθοκυανινών και στο άλλο δισκίο placebo. Η παρέμβαση είχε διάρκεια 6 βδομάδων και το γκρουπ παρέμβασης είχε αυξημένη VO2 max (μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου) σε σχέση με το γκρουπ ελέγχου. (5)

Οι ανθοκυανίνες, λοιπόν, φαίνεται να προβάλλουν μία…κυανή ασπίδα που προστατεύει την υγεία του ανθρώπου και ενισχύει την σωματική και πνευματική απόδοση. Βέβαια χρειάζονται πολλές μελέτες ακόμα, για να αποσαφηνιστούν ακριβώς οι μηχανισμοί προστασίας καθώς και το μέγεθος της προστατευτικής δράσης. Όπως και να έχει το να προστεθεί και το κυανό χρώμα στην διατροφή μας σίγουρα μόνο σε καλό μπορεί να βγει.

Μπελέκος Βασίλης MSc

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

  1. Mink PJ, Scrafford CG, Barraj LM, et al. 2007.Flavonoid intake and cardiovascular disease mortality: a prospective study in postmenopausal women. American Journal of Clinical Nutrition;85(3):895-909.
  2. Cassidy A, O’Reilly EJ, Kay C, et al. 2011.Habitual intake of flavonoid subclasses and incident hypertension in adults. American Journal of Clinical Nutrition ;93(2):338-347.
  3. Tsuda T. 2012. Dietary anthocyanin-rich plants: biochemical basis and recent progress in health benefits studies. Molecular Nutrition and Food Research;56(1):159-170.
  4. Wang LS, Sardo C, Rocha CM, et al. Effect of freeze-dried black raspberries on human colorectal cancer lesions. Presented at: AACR Special Conference in Cancer Research: Advances in Colon Cancer Research; November 14-17, 2007; Cambridge, MA.
  5. Yarahmadi M. et al. 2014. The effect of anthocyanin supplementation on body composition, exercise performance and muscle damage indices in athletes. International Journal of Preventive Medicine;5(12):1594-600